De eerste betrachting die men bij een hospitalisatie heeft is natuurlijk dat de alcoholist zou ophouden met drinken. Indien hij werkelijk lichamelijk verslaafd is komt dit neer op een doorbreken van de vicieuze cirkel van de lichamelijke afhankelijkheid. Op klinisch vlak wordt men dan geconfronteerd met de zogenoemde dervingsverschijnselen. Dit zijn een aantal lichamelijke en psychische lasten die erg onaangenaam kunnen zijn en in feite de alcoholist aanzetten om terug te drinken, vermits hij vroeger geleerd heeft dat dan die spanningen en ziektegevoelens terug verdwijnen. Bovendien moet men bij een ontgiftiging steeds aandacht hebben voor bepaalde risico's die niet alleen zeer onaangenaam maar ook erg gevaarlijk kunnen zijn. Ik denk aan de mogelijkheid van een delirium tremens of het voorkomen van een nogal spectaculaire crisis zoals men die heeft bij epilepsie of vallende ziekte. Over dit alles wil ik even uitweiden.

De klassieke onthoudingsverschijnselen

De meest frequente klachten en symptomen zijn de volgende:

• op lichamelijk vlak: beven van handen en tong, zweten, gebrek aan eetlust, misselijkheid, buikkrampen, wat rood doorlopen tranerige ogen, uitgesproken slaapstoornissen, te levendige peesreflexen, soms jeukgevoel en hoofdpijn.

• op psychologisch vlak: angst, spanning, soms opgewondenheid en dikwijls depressieve gevoelens.

Deze ongemakken worden gewoonlijk het meest intens ± 24 uur na volledig ophouden met drinken, terwijl ze meestal na drie dagen nog maar half zo sterk zijn en na 7 à 10 dagen nagenoeg volledig verdwenen zijn. Een zekere tremor (beven) ter hoogte van de handen en een verstoord slaapritme blijven dikwijls veel langer aanwezig.
Een aantal van deze symptomen leerde men eigenlijk reeds vroeger, nog tijdens de drinkperiode kennen, onder vorm van een uitgesproken katergevoel, zweten, beven of misselijkheid 's morgens. Dit was voor de alcoholist trouwens een reden tot ochtenddrinken.
Deze ontwenningstekens treden zeker niet altijd op.

Risico's

• epileptiforme crisis.
Een alcoholist kan tijdens de ontgiftigingsperiode, en meestal komt dat dan voor op de tweede en derde dag, een epileptiforme crisis doen met plots bewustzijnsverlies, veralgemeende stuiptrekkingen en geheugenverlies achteraf. Dit betekent daarom niet dat de alcoholist lijdt aan echte epilepsie of vallende ziekte maar deze crisis is alleszins gevaarlijk.
• delirium tremens.
Dit is een ernstige psychotische reactievorm die meestal de derde of vierde dag begint en meerdere dagen kan duren. De voornaamste kenmerken zijn: uitgesproken desoriëntatie (patiënt weet niet meer waar hij is of welke dag het is), zeer weerstandige slaapstoornissen, men is geagiteerd, men transpireert enorm, er is kans voor uitdroging en wanneer er bovendien nog temperatuurstijging optreedt kan dit een erg gevaarlijke toestand worden. Het meest spectaculaire van deze toestand is dat de alcoholist allerlei hallucinaties (waanvoorstellingen) heeft met vooral typische gezichtshallucinaties onder vorm van beestjes zien. Men spreekt wel eens over spinnen, ratten of slangetjes.
Dergelijk delirium tremens is een verschrikkelijke belevenis en kan een dodelijk verloop hebben indien er geen adequate medische behandeling is. Het is fout te denken dat een delirium tremens of een epileptiforme crisis alleen maar kan optreden bij het stoppen met drinken; ook tijdens het drinken kan men plots dergelijke manifestaties meemaken, gewoonlijk dan in verband met een slechte algemene toestand of wanneer de alcoholist één of andere infectieziekte (griep, longontsteking...) krijgt. Behalve een klassiek delirium tremens zijn er nog wel andere psychotische reacties mogelijk (een hallucinose, een verlengd delirium ...) maar dit alles bespreken in deze context zou ons zeker te ver leiden. Het is duidelijk dat een ontgiftiging bij een werkelijke fysische afhankelijkheid moet gebeuren onder medisch toezicht en met een aantal voorzorgen. Traditioneel probeerde men de risico's zo klein mogelijk te houden door slechts progressief het drinken stop te zetten. Iedereen weet echter dat de alcoholist deze methode gewoonlijk reeds zelf probeerde toe te passen maar dan zonder veel succes. De laatste tijd wordt men voorstander van een vrij abrupte sevrage maar dan wel onder dekking van een aangepaste medicatie. Zonder te technisch te worden kan ik wel noteren dat het meestal gaat over vitaminen en kalmerende en angstwerende middelen, die vaak een zekere verwantschap hebben met alcohol. Men moet dus wel opletten dat men op langere termijn deze medicatie niet blijft verder nemen als een soort alcoholsubstituut. Men zou zo van de ene verslaving naar de andere kunnen overstappen of evolueren naar een vorm van gemengde verslaving (polytoxicomanie). Vooral met slaappillen is dit gevaar groot.
Over de frequentie van voorkomen van zware risico's zijn er nogal uiteenlopende statistieken te vinden. Veel hangt natuurlijk af van het al of niet tijdig instellen van een aangepaste behandeling. Bovendien heb ik de indruk dat gewoon de psychologische sfeer bij de opname de reacties beperkt, wellicht door het opvangen van de angstcomponent.